บทประพันธ์โดย : เสนีย์ บุษปะเกศ

บทโทรทัศน์โดย : คฑาหัสต์ บุษปะเกศ

กำกับการแสดงโดย : โชติรัตน์ รักษ์เริ่มวงษ์

ผลิตโดย : บริษัท มหานิยมชมชอบ จำกัด

ควบคุมการผลิตโดย : สินจัย เปล่งพาณิช

ออกอากาศ : ออกอากาศทุกวันพุธ-พฤหัสบดี เวลา 20.15 น. ทางไทยทีวีสีช่อง 3

เรื่องย่อละคร ตะวันยอแสง

ตะวัน อาศัยอยู่ในเรือกระแชงกับนางสาย ผู้เป็นแม่ และ คร้าว พ่อเลี้ยงขี้เมา ยังชีพด้วยการรับจ้างบรรทุกรำข้าว หรือสินค้าที่ต้องล่องตามต่างจังหวัด โดยมีเพื่อนบ้านสนิทสนมกันอย่าง เด็กชายเอี้ยง อาศัยอยู่ในเรือกระแชงอีกลำกับแม่ สายกลับมาเล่าให้ตะวันฟังว่าต้องบรรทุกรำไปส่งที่เรือนแพ คลองบางหลวง ท่าทางทุกข์และกังวลใจของสายทำให้ตะวันผิดสังเกต สายอ้างว่าไม่อยากไปที่คลองบางหลวง เพราะ อินตา พ่อของตะวันเคยก่อเรื่องไว้ ความจริงที่อินตาต้องติดคุกโทษฐานฆ่าคนตาย เพราะถูกผันลูกกำนันโกง อินตาขอให้สายปิดบังตะวัน ไม่ให้รู้เรื่องเขาติดคุก ทำให้สายต้องพรากจากอินตา และตัดสินใจผิดมาอยู่กับคร้าว สามีขี้เหล้าและนักพนันตัวยง เรือของตะวัน กับ เอี้ยง จอดรอส่งรำอยู่ตรงท่าน้ำใกล้ ๆ กับเรือนแพ และคฤหาสน์หลังหนึ่ง ซึ่งเป็นที่ห้ามจอดเรือ ทำให้ตะวันมีเรื่องกับ นเรนทร์ ลูกชายหัวแก้วหัวแหวนของท่านต้น เจ้าของคฤหาสน์เดชาบดินทร์ จนถึงขั้นลงไม้ลงมือกัน พริ้มเพรา ผู้มีศักดิ์เป็นป้าของนเรนทร์ นเรนทร์ไม่พอใจ จะเอาเรื่องตะวัน แต่ศักดิ์รพีหรือคุณเล็ก เข้ามาห้าม เพราะรู้ว่านเรนทร์ทำร้ายตะวันก่อน

ศักดิ์ระพี นึกชื่นชมในคำพูดฉะฉานของตะวัน และแปลกใจที่ตะวัน ดูไม่เหมือนชาวเรือทั่วไป สายเข้ามาขอโทษศักดิ์ระพีกับพริ้มเพรา แล้วรีบพาตะวันลงเรือกลับ คุณใหญ่ ภรรยาหลวงของท่านต้น ผู้เป็นพี่สาวของศักดิ์รพี ตามมาถึงท่าน้ำ ต้องตกใจ เมื่อได้เจอตะวัน และเผลอทักตะวันว่าดวงพร คุณใหญ่เล่าให้ท่านต้นฟัง ว่าได้เจอกับตะวัน เด็กหญิงผู้มีใบหน้าละม้ายคล้ายดวงพร ท่านต้นค้านว่าดวงพรตายไป 12 ปีแล้ว ไม่มีทางที่ตะวันจะเหมือนดวงพรได้เลย ท่านต้น และ คุณใหญ่ นึกย้อนไปสิบสองปีก่อน วันที่คุณใหญ่รับอุปการะ พริ้มเพรากับดวงพร ลูกสาวของสอิ้งเพื่อนคุณใหญ่ ความน่ารัก และจิตใจดีของดวงพร ทำให้ท่านต้นและคุณใหญ่ รักและเอ็นดู ผิดกับพริ้มเพรา พี่สาวผู้มีนิสัยเห็นแก่ตัว เอาแต่ได้ ขี้อิจฉาริษยาน้องสาว มักสร้างความรำคาญและเบื่อหน่ายให้กับท่านต้นและคุณใหญ่เสมอ ดวงพร สร้างความถูกใจให้กับท่านต้นมากขึ้น จนท่านต้นถึงกับออกปาก ขอดวงพรเป็นภรรยาน้อยคนที่สามกับคุณใหญ่ คุณใหญ่เต็มใจยกดวงพรให้ท่านต้น เพียงขอให้ท่านต้น ยกย่องดวงพรและดูแลมากกว่าภรรยาน้อยคนอื่น เมื่อดวงพรกลายเป็นภรรยาของท่านต้น คุณใหญ่จึงยกเรือนแพริมน้ำให้ดวงพร ในฐานะคุณน้อยของคฤหาสน์เดชาบดินทร์ พริ้มเพราอิจฉาดวงพร จึงหาทางทอดสะพานให้ท่านต้นบ้าง แต่ท่านต้นไม่สนใจ เพราะไม่เคยนึกชอบพริ้มเพราเลยสักครั้ง

เมื่อดวงพรเริ่มตั้งท้อง พริ้มเพราคอยเฝ้าภาวนาให้ดวงพรได้ลูกชาย เพราะหวังจะได้เป็นป้าแท้ ๆ ของทายาทเพียงคนเดียวในคฤหาสน์เดชาบดินทร์ เนื่องจากท่านต้นมีแต่ลูกสาว ไม่เคยมีลูกชายไว้สืบสกุลเลยสักคน คืนที่ดวงพรเจ็บท้องคลอด ท่านต้นออกไปธุระต่างจังหวัด คุณใหญ่ไปค้างบ้านสวน มีเพียงพริ้มเพราคอยจัดแจงเรียกคนไปตามละม่อม หมอตำแย มาทำคลอดให้ดวงพร ขณะเดียวกันนั้น อินตาก็พาเรือกระแชงมาจอดท่าเรือนแพ เพื่อขอร้องพริ้มเพราให้ละม่อมช่วยทำคลอดให้สายเมียของเขาเช่นกัน ดวงพรคลอดลูกยาก ละม่อมจึงต้องไปทำคลอดให้สายก่อน สายคลอดลูกชายระหว่างที่ละม่อมกำลังจะอาบน้ำให้เด็กชาย พริ้มเพราผลุนผลันเข้ามาตามละม่อม ให้ไปทำคลอดดวงพรอีกคน ดวงพรได้ลูกผู้หญิง สร้างความผิดหวังให้กับพริ้มเพรามาก เพราะเท่ากับว่ามรดกทุกอย่างของท่านต้นกำลังหลุดลอยไป เมื่อพริ้มเพราเห็นว่าดวงพรเพลีย และเลือดออกมากหลังจากคลอด มีสิทธิ์ที่จะไม่รอด จึงรีบเอาเด็กหญิงมาให้ดวงพรดูผ่าน ๆ แล้วหลอกใช้ซ้อน ซึ่งหลงรักเธอมานาน เป็นเครื่องมือช่วยเอาเงินปิดปากละม่อม ให้บอกทุกคนว่าดวงพรคลอดลูกชาย ขอสลับตัวลูกสาวของดวงพรกับลูกชายของสาย ทั้งอินตาและสายยินยอม เพราะอยากให้ลูกตนเองได้อยู่อย่างสุขสบาย ตามที่พริ้มเพราเกลี้ยกล่อม

เมื่อคุณใหญ่ทราบข่าวการคลอดลูกของดวงพร จึงรีบกลับมาด้วยความเป็นห่วง ดวงพรทรุดหนักเพราะตกเลือดมาก ขอดูหน้าลูกเป็นครั้งสุดท้าย พริ้มเพราพาเด็กชายมาให้ดู แต่ดวงพรกลับตกใจ เมื่อพริ้มเพราพาเด็กชายออกไป ดวงพรคอยย้ำกับคุณใหญ่ว่าลูกของเธอ มีปานแดงรูปหัวใจเหนือหน้าอกด้านซ้าย จากนั้นจึงสิ้นลม คุณใหญ่ และ ท่านต้น เศร้าเสียใจกับการจากไปของดวงพร จนลืมเรื่องที่ดวงพรสั่งเสีย เด็กชายถูกมอบให้อยู่ในความดูแลของพริ้มเพรา และเมื่อทุกคนในเดชาบดินทร์ เข้าใจว่าเด็กชายนเรนทร์ คือทายาทที่แท้จริงของท่านต้น คุณใหญ่จึงตัดสินใจ ทำพินัยกรรม มอบทรัพย์สมบัติทั้งหมดให้กับลูกชายของดวงพร ซ้อนไปตามหาสายที่เรือ แต่สายหลบหน้า ทำให้ตะวันสงสัย สายอ้างว่าซ้อนอาจมาเอาเรื่องที่ตะวันทำร้ายนเรนทร์ นเรนทร์มาขอเงินพริ้มเพรา ออกไปเที่ยวงานวัดประยูรกับ กลุ่มเพื่อนจอมเกเร ตะวันต้องอยู่เฝ้าเรือกับเอี้ยงที่ท่าน้ำวัดกัลยา เจอนเรนทร์พาท่านต้นขับเรือยนต์เล่นบริเวณนั้น นเรนทร์ประมาทจนเรือพลิกคว่ำ ท่านต้นตกน้ำใกล้จมเพราะไม่มีแรง ตะวันกับเอี้ยงจึงตัดสินใจกระโดดลงไปช่วยขึ้นมาบนเรือ ส่วนนเรนทร์ไม่เป็นอะไร เกาะแพเรือลอยน้ำไปอย่างปลอดภัย ฟังน้ำเสียงช่างเจรจา กล้าพูดของตะวัน ทำให้ท่านต้น นึกถูกใจเด็กหญิงตะวันอย่างแปลกประหลาด พาลให้นึกถึงดวงพรอีกครั้ง ท่านต้นขอให้ตะวันไปหาที่คฤหาสน์อีกวัน แต่ตะวันไม่กล้าไป เพราะสายกำชับไม่ให้เข้าไปคลองบางหลวงอีกท่านต้นจึงบอกว่าจะกลับมาหาตะวันด้วยตัวเอง

ท่านต้นกลับมา สั่งรื้อป้ายห้ามจอดเรือทุกอันออก เพราะซาบซึ้งน้ำใจจากชาวเรือของเด็กหญิงตะวัน ทำให้เขาตาสว่าง เลิกแบ่งชั้นกับคนอื่นอีกต่อไป คร้าวบังคับเอาเงินและทำร้ายตะวัน สายเข้ามาช่วย จึงแทงคร้าวตาย จากนั้นจึงเอาจดหมายกับเงินก้อนหนึ่ง ให้ตะวันหนีไปหาพริ้มกับซ้อนที่เรือนแพ ในคลองบางหลวง เอี้ยงขอติดตามตะวันไปด้วย เพราะไม่อยากอยู่กับพ่อเลี้ยงใจร้าย ส่วนสายรอมอบตัวกับตำรวจอยู่ที่เรือ ท่านต้นป่วยหนัก ตรอมใจที่ตามหาตะวันไม่เจอ ระหว่างเดินทางมาคลองหลวง ตะวัน กับ เอี้ยง ถูกล้วงกระเป๋าจนไม่มีเงินติดตัว จดหมายของสายก็หายไป ทั้งสองต้องระหกระเหินเร่ร่อนมาถึงท่าน้ำเรือนแพ แต่เห็นผู้คนวุ่นวายกับงานศพของท่านต้น จึงไม่กล้าเข้าไป นเรนทร์ขับเรือยนต์เล่นกับเชิด เพื่อนสนิท เห็นตะวัน จึงตั้งใจขับเรือชน แต่เอี้ยงเอาหนังสติ๊กยิงใส่เบ้าตานเรนทร์ ทำให้เรือนเรนทร์ชนเข้ากับเรือโยง ตะวันกับเอี้ยงกลัวความผิด จึงรีบหนีไป คุณใหญ่ต่อว่านเรนทร์เรื่องขับเรือไปชน แต่พอรู้เรื่องจากเชิดว่าคนที่มีเรื่องด้วยคือตะวัน ก็ตกใจมาก รีบให้ซ้อนไปตามหาตัวมา โชคชะตาทำให้ตะวันกับเอี้ยง มาขออาศัยอยู่ในตึกของศักดิ์ระพี ตะวันแอบได้ยินคุณใหญ่และศักดิ์ระพีคุยกัน ว่าต้องการตัวเด็กตะวัน ทำให้ตะวันกลัวความผิด คิดว่าคุณใหญ่จะเอาเรื่องที่ทำร้ายนเรนทร์ จึงพาเอี้ยงหนีไป

ตะวัน คลาดกันกับศักดิ์ระพีและคุณใหญ่ ครั้งแล้วครั้งเล่า จนหนีมาอยู่วัด เจอศาลาตั้งศพของท่านต้น เหมือนมีบางอย่างดลใจ ให้ตะวันเข้าไปเคารพศพท่านต้น และรู้สึกหดหู่ เมื่อท่านต้นจากไปแล้ว พริ้มเพราถามเรื่องพินัยกรรมจากคุณใหญ่ ทำให้รู้ว่า พินัยกรรมถูกเขียนขึ้นใหม่อีกหนึ่งฉบับ และจะถูกเปิดเผยเมื่อนเรนทร์ อายุ 21 ปี ละม่อมเดือดร้อนหนัก มาขอเงินพริ้มเพราเพิ่ม พริ้มเพรารับปากว่าจะหาให้ เพราะกลัวละม่อมเปิดโปงความจริง ตะวันตัดสินใจตัดผมสั้น ปลอมตัวเป็นเด็กผู้ชาย เพื่อไม่ให้คนจำได้ ส่วนเอี้ยงก็ปลอมตัวเช่นกัน โชคชะตาเล่นตลกอีกครั้ง เมื่อศักดิ์รพีเกือบขับรถชนตะวัน ตะวันตกใจจนเป็นลม ศักดิ์ระพีจำเด็กทั้งสองไม่ได้ แต่รู้ว่าตะวันเป็นเด็กผู้หญิง ไม่ใช่ผู้ชาย เขาพาตะวันกับเอี้ยง ไปอยู่บ้านร่มรื่น หลังจากฟื้น ตะวันหลอกศักดิ์รพีว่าชื่อ ยอแสง เป็นพี่น้องกับเอี้ยง หนีออกจากบ้านเพราะถูกพ่อเลี้ยงทารุณ ศักดิ์ระพีสงสาร จึงรับอุปการะทั้งสอง และหวังส่งเสียให้เรียนสูง ๆ ต่อไป พร้อมมิตร ลูกสาวภรรยาน้อยอีกคนของท่านต้น ซึ่งแอบหลงรักศักดิ์ระพีมานานมาหาชายหนุ่มที่บ้าน จนมีเรื่องกับตะวันและเอี้ยง จนศักดิ์ระพีต้องเข้ามาห้าม ศักดิ์ระพีพาตะวัน หรือ ยอแสง กับเอี้ยง ซึ่งเปลี่ยนชื่อเป็น นพดล ไปเข้าโรงเรียนประจำเดียวกับนเรนทร์ เอี้ยงและยอแสงจึงรู้จักกับ ธาดา นักเรียนรุ่นพี่ที่เป็นทั้งนักกีฬา และนักเรียนดีเด่นของโรงเรียน หลายครั้งที่มีเรื่องกับนเรนทร์ ธาดาจะคอยเข้ามาช่วยและรับผิดแทนทุกครั้ง ทำให้ยอแสงกับเอี้ยง ซาบซึ้งน้ำใจจนสนิทสนมกันอย่างรวดเร็ว และยังมีบารมี เพื่อนบ้านของศักดิ์ระพี ที่พาใจบุญมาหาเล็กถึงที่บ้าน หวังจะให้ใจบุญผูกสัมพันธ์กับเล็ก แต่ใจบุญกลับไปเล่นสนุกกับตะวันและเอี้ยง จนทำให้บารมีหัวเสีย ที่ใจบุญไปเกลือกกลั้ว กับคนไม่มีหัวนอนปลายเท้า

ซ้อน สืบเรื่องราวจนรู้ว่าสายติดคุก และเป็นบ้า สายถูกส่งตัวไปอยู่โรงพยาบาลโรคจิต เหลือไว้แต่เรือกระแชง ผูกทิ้งไว้ท้ายสถานีตำรวจพร้อมมิตรมาขอยืมรถศักดิ์ระพีไปเที่ยวกับเพื่อน แกล้งใช้ให้ยอแสงขัดรองเท้าให้ ยอแสงกับเอี้ยง จึงเอาคืนด้วยการใช้แปรงลวดขัดรองเท้าพัง พร้อมมิตรโกรธมาก ตบหน้าตะวัน ละม่อมมาหาพริ้มเพราอีกครั้ง เพื่อขอเงิน พริ้มเพราขู่ละม่อมว่าหากบอกความจริงกับใคร ละม่อมจะต้องติดคุก ตะวัน หรือ ยอแสง เอารูปที่ไปขอแม่ค้ามาถ่ายด้วย ให้ศักดิ์ระพีดู ทำให้ศักดิ์ระพีเชื่อว่ายอแสง กับ เอี้ยงเป็นพี่น้องกัน และเป็นลูกของคนในรูป จนไม่ติดใจเรื่องยอแสง เหมือนกับเด็กตะวัน ศักดิ์ระพีกับยอแสงมีเรื่องผิดใจกัน ยอแสงเสียใจที่ทำให้ศักดิ์ระพีโกรธ จึงชวนเอี้ยงหนีออกจากบ้าน เร่ร่อนไปถึงอยุธยาอย่างไร้จุดหมาย ศักดิ์รพีตามหายอแสงจนเจอ แล้วพาตัวกลับ ทั้งคู่ปรับความเข้าใจกัน ทำให้ยอแสงรู้ว่าศักดิ์ระพีเป็นห่วงตัวเองมากแค่ไหน จึงออกปากเรียกศักดิ์รพีอย่างสนิทสนมว่า อาเล็ก เหมือนเช่นหลานคนอื่น ๆ เรียกกัน ศักดิ์ระพีออกไปเที่ยวกับพร้อมมิตร ใช้ให้ยอแสงกับเอี้ยงอยู่เฝ้าบ้าน อินตากับไอ้โหด แหกคุกหนีมาหลบอยู่บ้านศักดิ์ระพี หวังจับตัวยอแสงเป็นตัวประกัน ยอแสงเห็นอินตาไม่ถนัดนัก เพราะถูกจับในความมืด อินตารู้ว่ายอแสงคือตะวัน จึงคัดค้านไม่ให้ไอ้โหดเอาตัวตะวันไป ไอ้โหดไม่ยอม อินตาจำต้องฆ่าไอ้โหดเพื่อปกป้องยอแสง หรือ ตะวันลูกสาวของเขา

ศักดิ์ระพีขอบคุณอินตาที่ช่วยยอแสง อินตาหลอกว่าชื่ออิน แต่ไม่ยอมบอกความจริงอะไร เพราะอยากให้ยอแสงได้อยู่อย่างสบาย ศักดิ์ระพีสัญญาว่า หากอินตาพ้นโทษกลับมาอีกครั้ง เขายินดีช่วยเหลืออินตาทุกอย่างยอแสงเคยดูแลคุณใหญ่ เมื่อครั้งมาหาศักดิ์ระพี พอยอแสงไม่สบาย คุณใหญ่จึงมาอยู่ดูแลยอแสงบ้าง ทำให้ยอแสงซาบซึ้งในความกรุณาและความอบอุ่นที่คุณใหญ่มีให้ ศักดิ์ระพีจะไปเรียนต่อเมืองนอก จึงฝากฝังยอแสง กับ เอี้ยง ไว้กับคุณใหญ่ คุณใหญ่เต็มใจรับฝาก เพราะอยากได้ยอแสงมาอยู่ด้วย คุณใหญ่เกลี้ยกล่อมจนยอแสงยอมมาอยู่ด้วยในที่สุด วันเดินทางของศักดิ์ระพีมาถึง พร้อมมิตรร้องไห้ และสารภาพความในใจกับศักดิ์ระพีวันนั้น ว่าเธอรักเขามานานแล้ว แต่ศักดิ์ระพี ไม่ได้ตอบรับความรู้สึกพร้อมมิตร เพราะในใจเขามียอแสงอยู่แล้ว ศักดิ์รพีกับยอแสง จึงจากกันด้วยความเศร้า เมื่อเข้ามาอยู่ในคฤหาสน์เรือนแพ ยอแสงกับนพดล ถูกนเรนทร์ พร้อมมิตร จิตรใส กลั่นแกล้งสารพัด โดยมีพริ้มเพราเป็นคนให้ท้าย แต่ทั้งคู่ก็พยายามอดทน เพราะเห็นแก่ความดีของคุณใหญ่ จิตรใสและนเรนทร์ ยังคงเรียนซ้ำชั้นอยู่ระดับมัธยม เอี้ยงหรือนพดล สอบเข้านายร้อยตำรวจได้ ส่วนตะวันเรียนอักษรศาสตร์ หวังสอบเข้าคุรุศาสตร์ จบมาเป็นอาจารย์สอนหนังสือ

ศักดิ์ระพีส่งชุดนอนสีชมพูกับจดหมาย เป็นของขวัญให้ยอแสง จนพร้อมมิตรแอบเอามีดกรีดชุดนอนของยอแสงทิ้ง และขโมยจดหมายของศักดิ์ระพีไปทำลาย ทำให้ยอแสงน้อยใจคิดว่าศักดิ์รพีไม่เคยคิดถึงตนเอง ยอแสง กับเพื่อนรักชื่อ ใจบุญ ไปเดินซื้อของด้วยกัน เจอกับนพดล และธาดาโดยบังเอิญ ทั้งสี่นั่งพูดคุยกัน จนรู้ว่าธาดาใกล้จะเรียนจบแพทย์แล้ว เขาพูดความรู้สึกในใจเป็นนัยกับยอแสง แต่ยอแสงไม่ได้สนใจ อินตาตามเฝ้าดูพริ้มและซ้อน จึงรู้ว่าพริ้มจับตัวสายไป แล้วอินตาก็ไปช่วยสายออกมาจนได้ นเรนทร์พูดจาดูถูกคนเรือจน ๆ อย่างอินตา โดยที่ไม่รู้ว่าอินตาคือพ่อของตน จนอินตาต้องรีบหนีไป เพราะกลัวพริ้มจำหน้าเขาได้ นเรนทร์ พร้อมมิต จิตรใส รวมหัวกันแกลังตะวัน พอตะวันไปเอาคืน ทุกคนก็โกรธตะวัน ตะวันเอาไม้เรียว มาให้คุณใหญ่เฆี่ยน เพราะรู้ตัวว่าผิด พริ้มได้ที เป็นคนเฆี่ยนเสียเองจนไม้หัก ใหญ่สงสารตะวันแต่พูดไม่ออก ตะวันบอกจะอดทนเพื่อรอเล็กกลับมา ใหญ่มาเยี่ยมตะวันที่เรือนแพ ด้วยความสงสาร

พร้อมมิตรเขียนจดหมายหาเล็ก ใส่ความว่าตะวันมีหนุ่ม มารุมจีบ จนทำให้เล็กเริ่มเครียด ส่วนเอี้ยงก็เห็นใจบุญเขียนจดหมายหาเล็ก รู้ว่าใจบุญแอบรักเล็ก ซึ่งตนเองไม่อาจเทียบกับอาเล็กได้ นึกน้อยใจ บอกจะไม่ก้าวก่ายเรื่องส่วนตัวใจบุญอีก นเรนทร์ขโมยเงินใหญ่ และพยายามใส่ร้ายตะวันอีก เอี้ยงมาเจอ จึงชกต่อยกัน อินตาเข้าช่วยเอี้ยง สู้กับนเรนทร์ พอเติมเรียกชื่อนเรนทร์เลยทำให้อินตารู้ว่านเรนทร์คือลูกชายตนเอง ตะวันเอายามาทาให้อินตา อินตาถามเรื่องนเรนทร์กับตะวัน จึงรู้ว่าลูกของตนเองเป็นคนไม่ดี รู้สึกถึงเวรกรรมที่ตนเองทำไว้ นึกเศร้าใจเล็กเขียนจดหมายบอกใหญ่ ว่าจะกลับมาวันเสาร์นี้ พร้อมมิตรดีใจ จัดเลี้ยงใหญ่โต บอกว่าตรงกับวันเกิดตนเองพอดี เติมไปรับเล็ก เล็กสั่งให้เติมไปที่บ้านเดชาบดินทร์ เพราะในใจคิดถึงยอแสงมาก เอี้ยงใส่ชุดนักเรียนนายร้อยมารับใจบุญไปงานเลี้ยงต้อนรับเล็กอย่างเต็มยศ แต่บารมีก็ยังพูดจาดูถูกเอี้ยงเช่นเคย เล็กมาถึงงาน พร้อมมิตร จิตรใส รีบออกมารับหน้า คุณใหญ่ดีใจมากที่เล็กกลับมา แต่ตะวันไม่กล้าสู้หน้าเล็ก เพราะคิดว่าเล็กไม่เขียนจดหมายหาเธอเลย จนธาดา ต้องบังคับให้ตะวันออกไป

เล็กซื้อของมาฝากทุกคน แต่ไม่มีของตะวัน ตะวันเสียใจ วิ่งร้องไห้ ไปที่เรือนแพ อินตา เอาเศษจดหมายที่เล็กเขียนถึงแต่ถูกพร้อมฉีกเสียก่อน ตะวันจึงรู้ว่าเข้าใจเล็กผิด ตะวันรีบให้อินตาพายเรือไปส่งที่บ้านเล็ก เล็กดีใจที่ได้พบตะวันที่โตเป็นสาว และสวยมาก ตอนแรกเล็กยังโกรธที่ตะวันไม่ยอมไปพบตน แต่พอตะวันสารภาพว่าเข้าใจผิดเรื่องจดหมาย พร้อมทั้งนำจดหมายที่ถูกฉีกขาดมาให้เล็กดู ทำให้ทั้งสองปรับความเข้าใจกันได้ ทั้งคู่พูดคุย อ่านจดหมายให้กันและกันฟังอย่างมีความสุข พริ้มวางยาคุณใหญ่ แล้วใส่ร้ายว่าเป็นฝีมือตะวัน พอดีเล็กมาส่งตะวันที่บ้าน จึงพาคุณใหญ่ไปโรงพยาบาล ส่วนตะวันกับเอี้ยงถูกพวกนเรนทร์ พร้อมมิตร จิตรใสทำร้าย ตะวันต้องออกจากบ้านไปในทันที ตะวันสั่งให้เอี้ยงอยู่ดูแลคุณใหญ่ แล้วตะวันก็จากไป เอี้ยงเสียใจมาก นเรนทร์เห็นพริ้มกำลังจะวางยา จึงตัดสินใจ เอายาพิษไปใส่ในหม้อยาสมุนไพร ที่ตะวันต้มอยู่ โดยตะวันไม่ทันสังเกต นเรนทร์บอกเขาแค้นที่คุณใหญ่ คิดจะยกสมบัติให้ยอแสง จึงต้องลงมือเอง ตะวันถูกพร้อมมิตรไล่ออกจากบ้าน พอเล็กรู้ก็รีบไปตามหา แต่ธาดาพบยอแสงก่อน จึงพาไปอยู่ที่บ้าน นเรนทร์ทำตัวเป็นเจ้าของบ้าน ขึ้นไปอยู่ห้องคุณใหญ่ และตบตี พร้อมมิตรกับจิตรใส จนซ้อนต้องเข้ามาช่วย คุณใหญ่ยังไม่ฟื้น เล็กอยากให้เธอตื่นขึ้นมายืนยันความบริสุทธิ์กับตะวันโดยเร็ว ตะวันไปเยี่ยมคุณใหญ่ที่รพ. เจอพริ้ม พริ้มไม่ยอมให้เยี่ยม ซ้ำยังทำร้ายตะวันอีก ธาดามาช่วยไว้ทัน เล็กมาเห็นพอดี รู้ว่าธาดาช่วยตะวันไว้ นึกหวงและน้อยใจตะวัน ตะวันร้องไห้เสียใจ ได้ยินอินตาเป่าขลุ่ยเพลงสาลิกาชมเดือน นึกถึงพ่อและแม่ ตะวันจึงร้องไห้ออกมา

นเรนทร์เมายา เพื่อนจะเอาเงินกับทองไป อินตามาเห็นช่วยเอาไว้ แล้วพานนเรนทร์ที่ยังไม่ได้สติ ไปหาสาย สายดีใจมาก ร้องเพลงกล่อมให้นเรนทร์ฟัง แต่พอนเรนทร์ฟื้นก็โวยวาย ด่าทออินตาและสาย อินตาเสียใจมาก นเรนทร์กลับมาบ้าน ได้ยิน ละม่อมมาขอเงินพริ้ม แล้วพูดเรื่องที่สลับเด็กกัน นเรนทร์คาดคั้นเอาความจริงกับพริ้ม จนพริ้มต้องบอกกว่า นเรนทร์เป็นลูกชาวเรือ ส่วนลูกสาวตัวจริงหายสาบสูญไป คนที่รู้ความลับคือละม่อม กับซ้อนเท่านั้น นเรนทร์รับไม่ได้ คลั่งแทบเสียสติ นเรนทร์กลัวความลับเปิดเผยจึงฆ่าละม่อมตาย นเรนทร์กับพริ้ม ขายข้าวของในบ้าน หวังเอาเงินมาใช้จ่าย เพราะยังเปิดพินัยกรรมไม่ได้ คุณใหญ่ฟื้นขึ้นมา และกลับบ้านพอดี พริ้มกับนเรนทร์ตกใจ พร้อมมิตรกับจิตรใสดีใจมากที่มีคุณใหญ่กลับมาปกป้องพวกเธอจากนเรนทร์ คุณใหญ่สั่งให้ขนข้าวของนเรนทร์ออกจากห้องเธอ แล้วให้เล็กพาไปหาตะวัน แล้วพาตะวันกับเอี้ยงกลับไปเดชาบดินทร์บอกต่อหน้าทุกคน ว่ารับตะวันเป็นลูกบุญธรรม พร้อมทั้งยกทรัพย์สมบัติในส่วนของตนให้กับตะวัน นเรนทร์เข้าไปปลุกปล้ำตะวัน แต่เล็กมาช่วยไว้ทัน ซ้ำร้ายนเรนทร์ยังผลักคุณใหญ่ตกน้ำ ดีที่อินตามาช่วยทัน คุณใหญ่เลยรอดมาได้ คุณใหญ่ไม่ยอมให้ตะวันลงไปอยู่ที่เรือนแพ เกรงจะมีอันตราย นเรนทร์เอามีดแทง เพื่อฆ่าปิดปากซ้อนอีกคน แล้วซ้อนก็ตกน้ำหายไป อินตามาเจอเข้าพอดี บอกจะรับผิดแทนนเรนทร์ สารภาพว่านเรนทร์คือลูกชายตน นเรนทร์คลั่ง ไม่อยากเชื่อ แล้วอินตาก็แย่งมีดไป แล้ววิ่งลงเรือ พาแม่สายหนีไป เล็กเริ่มสงสัย ความไม่ปรกติภายในเดชาบดินทร์

สามปีผ่านไป เอี้ยงกำลังจะได้ติดยศนายร้อย ส่วนตะวันก็กำลังจะรับปริญญา คุณใหญ่ บอกจะจัดงานให้เด็กทั้งสองคน ในวันรับปริญญาของตะวัน บรรยากาศ เต็มไปด้วยความสุข บารมีพยายามยัดเยียดใจบุญให้กับเล็ก เล็กจึงไม่มีโอกาสได้ถ่ายรูปกับตะวัน เอี้ยงก็น้อยใจที่ใจบุญอยู่กับเล็ก อินตารู้ข่าว พาสายมายินดีกับตะวันด้วย แต่ไม่กล้าเข้าใกล้ กลัวตะวันจะอาย ตะวันเข้าไปกราบพระคิดถึงพ่อกับแม่ อินตากับสายร้องไห้ด้วยความดีใจ ที่งานเลี้ยง นเรนทร์หมั่นไส้ ที่เอี้ยงกับตะวัน ได้ดิบได้ดี จึงหาทางแกล้ง เล็กให้แหวนเป็นของขวัญตะวัน ตะวันเข้าใจผิดคิดว่าจะให้แหวนไปหมั้นกับธาดา จึงโยนแหวนทิ้ง คุณใหญ่เดินมาเก็บได้พอดี จำได้ว่าเป็นแหวนประจำตระกูล จึงรู้ว่าเล็กมีใจให้กับตะวัน ตะวันเองก็อึ้งไป รู้สึกผิดที่เข้าใจผิดเล็ก บารมีต่อว่าเอี้ยงที่มายุ่งเกี่ยวกับใจบุญ คุณใหญ่เห็นสงสารเอี้ยง เข้าไปช่วยให้เอี้ยงคุกเข่าสัญญาว่าจะรักใจบุญตลอดไป แต่บารมีก็ยังไม่พอใจ เอาตัวลูกสาวกลับไปทันที ตะวันไปหาเล็กที่บ้านร่มรื่น ทั้งสองคืนดีกัน เล็กสวมแหวนหมั้นให้ บอกว่าจะรอจนกว่าตะวันอายุครบยี่สิบเอ็ดปี แล้วจะมาคุยกันอีกที พร้อมมิตรทนไม่ได้ที่ต้องเสียเล็กไป วางแผนวางยานอนหลับให้เล็กกิน แล้วพาเข้าโรงแรม แล้วบอกกับคุณใหญ่ ตะวัน และทุกคน ว่ามีความสัมพันธ์กับเล็กแล้ว แต่บังเอิญจิตรใสเห็นเข้าเสียก่อน จึงเป็นพยานให้เล็กว่าไม่มีอะไรเกิดขึ้น คุณใหญ่ไล่พร้อมมิตร และจิตรใสออกจากบ้าน ส่งทั้งสองไปอยู่บ้านท้ายสวนแทน และให้ช่วยเหลือตัวเองทุกอย่าง เพื่อเป็นการดัดนิสัย

ธาดา ไปดูพร้อมมิตรและจิตรใสที่บ้านท้ายสวน บอกว่ารับคำสั่งมาจากเล็ก ธาดาให้ทั้งสอง ถูบ้าน ขุดดิน ปลูกผัก เขาอดสงสารหญิงสาวทั้งสองคนไม่ได้ แต่ก็ไม่กล้าพูดอะไร ธาดาเรียนจบหมอ จึงมาหาคุณใหญ่กับเล็ก ขออนุญาตมาสู่ขอตะวัน เล็กต้องปล่อยเลยตามเลย ให้เป็นไปตามการตัดสินใจของตะวัน แต่ตะวันปฎิเสธธาดา เล็กกลับมาเยี่ยมบ้านร่มรื่น ใจบุญ จึงขอติดรถไปหาตะวันที่บ้านเดชาบดินทร์ ระหว่างทางฝนตกหนัก แถมรถของเล็กเกิดมาเสียกะทันหัน เล็กกับใจบุญต้องไปหลบอยู่ในกระท่อมกลางทาง บารมีตามมาพบ บอกให้เล็กรับผิดชอบต่อใจบุญ เพราะเกรงจะเกิดเรื่องเสื่อมเสีย ถึงแม้เล็กกับใจบุญ จะบอกว่าไม่มีอะไรเกินเลยก็ตาม แต่บารมีไม่ยอมฟัง เพราะตั้งใจจับคู่เล็กกับใจบุญอยู่แล้ว เอี้ยงและตะวัน แอบเสียใจด้วยกันทั้งคู่ ตะวันให้กำลังใจเล็ก และเธอบอกว่าเชื่อใจในความเป็นสุภาพบุรุษของเล็ก ทำให้เล็กรู้สึกดีขึ้นมาก อินตาเห็นนเรนทร์ติดยางอมแงม เขาจึงพานเรนทร์กลับไปอยู่ที่เรือ พร้อมกับสาย แรก ๆ นเรนทร์ไม่ยินยอม ต่อว่าสายและอินตาอยู่บ่อย ๆ แต่พอได้รับรู้ถึงความรักที่ทั้งสองมีให้ เริ่มลังเล และยอมรับอินตากับสาย เป็นพ่อและแม่มากยิ่งขึ้น นเรนทร์ใช้ชีวิตอยู่กับอินตาและแม่สาย จนซึมซับสิ่งดี ๆ ได้ อินตาขอให้นเรนทร์สัญญาว่าจะไม่ทำร้ายใครอีก แล้วนเรนทร์จะได้เป็นทายาทเดชาบดินทร์ต่อไป ตะวันได้ยินเสียงแม่สายร้องเพลงกล่อมเด็ก จึงจำได้ว่าเป็นเสียงแม่ ตะวันไปหาสาย ทั้งสองกอดกันด้วยความคิดถึง สายบอกว่าอินตาคือพ่อที่จากไปตั้งแต่เธอยังเล็ก ตะวันซึ้งใจที่ลุงอินที่คอยช่วยเหลือเธอ คือพ่ออินตา ตะวันกราบเท้าอินตาด้วยความคิดถึง แล้วพ่อ แม่ ลูก ก็ได้อยู่พร้อมหน้ากันเสียที

นเรนทร์กลับมาที่เดชาบดินทร์ เขาเงียบไป สั่งให้แม่ครับทำน้ำพริกมะขามเหมือนที่สายเคยทำให้กิน ใหญ่รู้สึกผิดสังเกตที่นเรนทร์เงียบขรึมไป นเรนทร์เห็นเรือจอดอยู่ เดินไปดู ดีใจที่เป็นเรือของสายและอินตา แต่พอไปใกล้ เห็นทั้งสองอยู่กับตะวัน จึงรู้ว่าตะวันเป็นลูกที่แท้จริงของท่านต้น นเรนทร์เสียใจ คิดว่าพ่อกับแม่หลอกตนเอง ไม่รักตนเอง เหมือนเป็นส่วนเกิน กลับมาแค้นใจตะวันอีก เขาร้องไห้ด้วยความคับแค้น และคิดกลับไปเอาสมบัติของบ้านเดชาบดินทร์อีกครั้ง พริ้มเพราคุ้มคลั่ง เพราะนเรนทร์จะฆ่าตัวเองปิดปาก จึงจะไปแจ้งความกับตำรวจ แต่นเรนทร์มาเจอเสียก่อน จึงจับตัวพริ้มไปขังไว้ในโลง แล้วเอาไปเก็บที่โกดัง พริ้มร้องด้วยความหวาดกลัว จนสลบไป พริ้มเพราเริ่มเห็นภาพหลอนของซ้อนจนทนไม่ไหว หนีกลับไปที่เดชาบดินทร์ ไปขุดหลุมศพของซ้อน จนพบศพละม่อมเข้าอีกด้วย คุณใหญ่กับเล็กได้ยินเสียงเดินไปดู พริ้มเพราคุ้มคลั่ง สารภาพว่านเรนทร์ฆ่าซ้อนกับละม่อมตาย ส่วนตนเองเป็นคนวางยาพิษท่านต้น แล้วเธอก็หมดสติไป ความโลภในสมบัติ ทำให้นเรนทร์ตัดสินใจไปจับตัวตะวันมา หวังจะฆ่าให้ตาย สาย อินตา คุณใหญ่ เล็กตามสะกดรอยนเรนทร์ไป เล็กเข้าช่วยตะวันจนบาดเจ็บ แล้วนเรนทร์ก็จะแทงเล็กซ้ำอีก ตะวันเข้าช่วยเล็ก จึงถูกแทงที่หน้าอก คุณใหญ่กับเล็กจึงรีบพาตัวตะวันไปโรงพยาบาล คุณใหญ่เห็นปานรูปหัวใจที่หน้าอกของตะวัน จึงเริ่มมั่นใจว่าตะวันเป็นลูกของดวงพร สายกับอินตา ก็พานเรนทร์ไปส่งโรงพยาบาล แล้วพยายามจะแอบเข้าไปเยี่ยมตะวัน คุณใหญ่พบเข้าพอดี จึงชวนทั้งสองเข้าไปเยี่ยมตะวันด้วยกัน อินตาจึงสารภาพความจริงทั้งหมดต่อหน้าตะวัน เรื่องที่สลับลูกกันตั้งแต่เกิด ตะวันเป็นลูกดวงพร ส่วนนเรนทร์เป็นลูกของตนเอง สายและอินตารู้สึกเสียใจที่ทำให้ตะวันต้องลำบาก แต่ตะวันกลับบอกถึงความสุข ในช่วงที่ได้อยู่บนเรือกับสายและอินตา ทั้งสองปลื้มใจมาก คุณใหญ่จึงชวนสายกับอินตาไปอยู่ที่เดชาบดินทร์ด้วยกัน

เล็กรู้ความจริง ก็รู้สึกสับสน น้อยใจที่ตะวันไม่ยอมบอกความจริงกับตนว่าตะวันกับยอแสงคือคนเดียวกัน จึงขอเวลาทำใจเรื่องตะวันก่อน ส่วนบารมีก็บอกความจริงเรื่องที่ตนเองแกล้งป่วย เพื่อให้ใจบุญแต่งงานกับเล็ก พอดีใจบุญมาได้ยิน จึงเสียใจมาก เธอไปขอโทษเล็กที่เกิดเรื่องวุ่นวายเพราะตน และบอกให้เล็กเปิดใจ ซื่อสัตย์ต่อความรู้สึกตนเองที่มีต่อตะวัน แผลของตะวันเริ่มหายดี แต่พริ้มเพรายังมีอาการคุ้มดีคุ้มร้าย ตะวันเข้าไปหาพริ้ม พริ้มคิดว่าเป็นดวงพร ยิ่งรู้สึกผิด ตะวันขอเรียกพริ้มว่าป้า เพราะพริ้มคือญาติคนเดียวที่ตะวันเหลืออยู่ แล้วขอให้พริ้มเล่าเรื่องราวของแม่ดวงพรให้เธอฟัง จึงทำให้พริ้มเริ่มมีความรู้สึกที่ดีขึ้น บรรยากาศการเตรียมงานสำหรับวันเปิดพินัยกรรม อินตา สายช่วยกันเช็ดถ้วย จาน ช้อนอย่างขะมักเขม้นในครัว พริ้มเพรานั่งเหม่อเศร้า อยู่มุมหนึ่งเงียบ ๆ น้ำตาไหลเพราะความรู้สึกผิดที่กัดกินหัวใจ เอี้ยงกับใจบุญก็มาด้วย พร้อมมิตร จิตรใส ธาดา ก็มาช่วยเตรียมงานเช่นกัน ตะวันสวยจนเล็กตะลึง คุณใหญ่แนะนำกับหลวงดิเรก ว่าตะวันคือทายาทที่แท้จริง ตะวันได้ทรัพย์สินทุกอย่างที่ท่านต้น ระบุไว้ในพินัยกรรม ทุกคนดีใจไปกับตะวันด้วย ทันใดนั้นนเรนทร์ก็ปรากฏตัวขึ้น พร้อมกับปืนที่เขาตั้งใจจะฆ่าตะวัน พร้อมทั้งทวงสมบัติคืน เอี้ยงเข้าช่วยตะวันจนถูกยิง เล็กก็ถูกยิงที่แขนเช่นกัน อินตาคุกเข่าขอร้องไม่อยากให้นเรนทร์ทำชั่วอีกต่อไป สายใช้อ้อมกอดของความเป็นแม่ เกลี้ยกล่อมให้นเรนทร์กลับตัว นเรนทร์รู้สึกผิดต่อทุกคน ต่อท่านต้น นเรนทร์ตัดสินใจฆ่าตัวตาย สายกับอินตา ร้องไห้แทบขาดใจ อินตาตัดสินใจบวชที่งานศพของนเรนทร์ในที่สุด พร้อมมิตร ทำมูลนิธิเดชาบดินทร์เพื่อช่วยเหลือผู้คน โดยให้ธาดา มาเป็นผู้ช่วย ส่วนบารมีก็แพ้ความดี สุดท้ายยอมยกใจบุญให้กับเอี้ยง ตะวันตามเล็กไปที่บ้านร่มรื่น ทั้งสองปรับความเข้าใจกัน และสารภาพรักซึ่งกันและกันในที่สุด ติดตามชมความเข้มข้นของละคร ตะวันยอแสง ได้ทุกวันพุธ-พฤหัสบดี เวลา 20.15 น. ทางไทยทีวีสีช่อง 3 ละคร ตะวันยอแสง เริ่มตอนแรกวันพุธที่ 15 มีนาคม 2560